کتاب «سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه (گفتارهایی از آیت الله جوادی آملی)» به اهتمام شریف لک‌زایی است که در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۳۱۹ صفحه به چاپ رسید.

هدف اصلی طرح پژوهشی «حکمت سیاسی متعالیه» آن است که بخشی از بنیادهای سیاست از منظر حکمت متعالیه را بررسی و به برخی از الزامات آن اشاره و متون و منابع مورد نظر در این زمینه را معرفی کند.

این مجموعه که هشت گفتار از آیت الله جوادی آملی است، با هدف تبیین ظرفیت‌های فلسفه متعالیه برای ورود به حوزه حیات اجتماعی و سیاسی و معرفی توانمندی فلسفه سیاسی اسلامی در پاسخگویی به مسائل سیاسی و اجتماعی طراحی و انجام شده و بر آن است ابواب گسترده و اهمیت بحث و نتایج و پیامدهای آن را طرح کند.

ساختار اثر

این کتاب در هشت گفتار تألیف شده است؛ گفتار اول با عنوان «حکمت نظری و حکمت متعالی پیغمبر علوم» معیار قرار گرفتن نهج البلاغه مانند قرآن، ستون دین بودن مردم، اسلامی کردن علوم و دو رسالت پژوهشکده را مورد بررسی قرار داده است.

گفتار دوم با عنوان «برخورداری حکمت متعالیه از سیاست متعالیه» ضمن تبیین همراه بودن هر جهان بینی با حکمت عملی، چگونگی مجتهد شدن و استخراج مواد از مبانی و مبانی از منابع، روش اجتهاد در حکمت متعالیه، انسان شناسی در حکمت متعالیه و دیدگاه ملاصدرا درباره ولی فقیه را به رشته تحریر درآورده است.

نویسنده در سومین گفتار با عنوان «چالش‌های حکمت متعالی در مسئله سیاست» جایگاه مباحث سیاسی نزد متولیان حکمت متعالیه، تقسیم حکمت از دیدگاه حکیمان متأله و معنای حکمت و تخلق به اخلاق الهی را بیان کرده و دیدگاه قایلان به بطلان نماز در دار غصبی، اهمیت راهکارها و روش‌ها در بحث‌های علمی، حرکت اصیل از دیدگاه صدرالمتألهین و انسان در مقام خلیفه الله را تشریح کرده است.

«حکمت نظری و حکمت عملی و جایگاه حکمت سیاسی متعالیه» عنوان چهارمین گفتار از کتاب حاضر است و اهم مباحث آن عبارتند از: تقسیم بندی علوم، همسان نبودن مباحث سیاسی با حکمت نظری، توجه به معنای علم اخلاق، وضع فقه و فقها، راه وحدت پذیری انسان، رابطه حقیقت و اعتبار، دیدگاه ملاصدرا درباره مشروعیت و مقبولیت و وضع اسلام، کمونیسم و بت‌پرستی در دهه‌های گذشته.

گفتار پنجم با عنوان «سیاست متعالیه، سیاستی جامع» به بررسی انتظار ما از عالمان هر دوره، ورود ملاصدرا به سیاست از منظر بالا و نیاز موجود ناقص به مدیر و مدبر پرداخته و معنای مساوات، مسئله وحدت و کثرت و حکمت در قرآن کریم را تبیین می‌کند.

گفتار ششم با عنوان «شریعت، روح سیاست» ضمن تشریح زنده بودن سیاست با شریعت، روش برهانی حکمت متعالیه و انتخاب زعیم برای جامعه، اولویت‌های حکومت، تهدید کنندگان امنیت، تزاحم در امور حکومت و مسئله ظهور امام زمان (عج) را به نگارش درآورده است.

هفتمین گفتار با عنوان «حکمت عملی وامدار حکمت نظری» رسالت حوزه، حکمت نظری و نظم ریاضی وار جهان، دانشگاه اسلامی و امکان ابدی بودن ممکن الوجود را بررسی می‌کند.

«انسان، زنده الهی‌اندیش یا حیوان ناطق» عنوان هشتمین و آخرین گفتار از کتاب مذکور است که در آن حکمت یا حقیقی است یا اعتباری، انسان، حیّ متأله، تأثیر سیاست متعالیه و معرفت شناسی دین شرح داده شده است.